Domatet turshi janë pjesë e çmuar e kuzhinës tradicionale të Shqipërisë e Kosovës.
Përgatitja e tyre kërkon kohë, zemër dhe përkushtim nga amvistat shqiptare. Ato njihen zakonisht si “zahire” dhe zakonisht përgatiten gjatë verës për t’u bërë gati dhe konsumuar në dimër. Të bërit turshi nëpërmjet fermentimit me shëllirë ose uthull është një teknikë e mirë e ruajtjes së perimeve.
Recetat e turshive variojnë nga kultura dhe vende të ndryshme dhe shpesh përfshijnë edhe përdorimin e erëzave. Llojet më të përhapura të turshive në vendet tona janë ato të domates, lakrës, specave, perimeve të përziera, kastravecave, patëllxhanëve dhe panxharit. Domatet turshi janë ndër më të preferuarat për shumë shqiptarë.
Përveç vitaminës C, fermentimi çliron acidin laktik dhe probiotikët të cilët ndihmojnë tretjen.
Siç e dimë, frutat dhe perimet e freskëta përmbajnë antioksidantë natyralë që parandalojnë shfaqjen e sëmundjeve të zemrës dhe kancerit. Megjithatë, jo të gjithë e dinë se fermentimi në ndryshim nga gatimi i ruan antioksidantët.
Turshitë përmbajnë sasi të moderuara të hekurit, magnezit, fosforit, kaliumit, thiaminës, riboflavinës, niacinës, vitaminës B-6, folatit, vitaminës B-12, vitaminës A, vitaminës E, vitaminës D, dhe vitaminës K.
Si të përgatisni domatet jeshile turshi?
Përbërësit: 1kg domate jeshile të pastruara dhe të prera në katër pjesë, 1 gotë me uthull të bardhë
1 gotë me ujë, 1 lugë gjelle me kripë e forte, 3 lugë çaji me fara lulekopre, 6 thelbinj hudhër të qëruar, 3 deri në 4 lugë çaji me piper kokërr, 3 gjethe dafine.
Përgatitja: Fillimisht sterilizoni katër kavanozë qelqi në ujë të valuar. Vendosini kapakët në një tenxhere, mbulojini me ujë dhe lërini të ziejnë në temperaturë të ulët. Në një tenxhere tjetër kombinoni uthullën, ujin dhe kripën dhe lërini të ziejnë.
Shtroni një napë në banak dhe mbi të vendosni kavanozët dhe kapakët e sterilizuar. Më pas në secilin prej tyre hidhni 1 lugë çaji me fara lulekopre, 2 thelbinj hudhër, gjysmë luge çaji me piper kokërr, 1 gjethe dafine.
Shtoni kokrrat e domateve në kavanozë, hidhni ujin e kripur mbi to duke lënë hapësirë në sipërfaqe. Përdorni lugë druri për të larguar bulëzat e ajrit dhe shtoni ujë me kripë nëse është e nevojshme. Fshini grykën e kavanozëve me një napë të pastër dhe mbyllini kapakët.
Vendosini në një tenxhere me ujë të valuar dhe lërini të ziejnë për 10 minuta. Më pas lërini të ftohen mbi një peshqir të vendosur në banak. Kur kavanozët të jenë ftohur plotësisht sigurohuni që kapakët janë të izoluar dhe puthitur mirë.
Prisni të paktën një javë përpara konsumimit. Ruajini kavanozët në një vend të ftohtë e të errët deri në një vit. Ju bëfshin mirë!
Përfitimet e domates jeshile
Vitaminat antiokisdantë: Një domate e madhe jeshile përmban 43 miligramë vitaminë C duke plotësuar gjysmën e dozës së rekomanduar ditore për meshkujt dhe pothuaj 60 përqind të dozës ditore për femrat. Në të njëjtën kokërr gjeni 58 mikrogramë të vitaminës A, duke plotësuar një të dhjetën e dozës së rekomanduar ditore.
Marrja e këtyre vitaminave e mbron sistemin imunitar dhe parandalon plakjen e parakohshme.
Vitamina K dhe Vitaminat B: Vitaminat B e ndihmojnë organizmin të përdorë proteinat, yndyrnat dhe karbohidratet për prodhimin e energjisë. Ato luajnë një rol të rëndësishëm në prodhimin e qelizave të kuqe të gjakut.
Një domate jeshile ofron 10 përqind të dozës së rekomanduar të vitaminave B, thiaminës, acidit pantotenik dhe më pak se 10 përqind të riboflavinës dhe niacinës për të cilat keni nevojë çdo ditë.
Minerale, Proteina dhe Fibra: Ndonëse domatja jeshile përmban pak minerale, ajo plotëson nivelin e ushqyesve të rekomanduar me 5-10 përqind të hekurit, magnezit, fosforit, kaliumit dhe manganit. Këto minerale ushqejnë gjakun, nervat, kockat dhe muskujt.