Në Shtetet e Bashkuara dhe në mbarë botën, gurët e tëmthit dhe sëmundjet e tëmthit janë në rritje.
Rreth njëzet milionë amerikanë, ose pesëmbëdhjetë për qind e popullsisë, kanë gurë tëmthi. Nga këta njerëz, tetëdhjetë e pesë përqind e gurëve të tëmthit janë gurë kolesteroli, që korrelojnë me rritjen e obezitetit dhe kolesterolit të lartë.
Për shkak të kësaj, ka rreth 700,000 cholesystectomies, ose operacione të heqjes së fshikëzës së tëmthit, të bëra në Amerikë çdo vit. Cholesystectomies nuk është një proçedurë e vogël, mund të dojë periudha të gjata shërimi, dhe duhet të ndryshoni përgjithmonë dietën tuaj dhe mënyrën e jetesës.
Çfarë janë gurët e tëmthit dhe pse duhet hequr fshikëza e tëmthit?
Fshikëza e tëmthit është organi ku rezervohet vreri pasi është sekretuar nga hepatocitët. Fillimisht kalon në duktet e vrerit, pastaj në dukte me diametër gjithnjë e më të madh deri sa kalojnë në duktin hepatik të përbashkët i cili më tej duke u bashkaur me duktin cistik formon duktin vreror të përbashkët.
Dukti cistik është dukti (tubthi) në të cilin kalon vreri për t’u futur dhe për të dalë nga fshikëza e tëmblit.
Pra funksioni i fshikëzës së tëmblit është ai i rezervimit dhe i përqëndrimit të vrerit, meqë nga ky largohet vazhdimisht ujë.Pas një vakti tkurrja e fshikzës së tëmblit bën që vreri të dali prej saj dhe nëpërmjet dukteve të derdhet në duodenum, ku edhe kalon ushqimi. Duodenumi është fragmenti i parë i zorrës së hollë.
Faktorët e rrezikut për gurët e tëmthit
Ka disa faktorë që mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të gurëve të tëmthit dhe që kanë nevojë për operacion përgjatë rrugës. Disa nga këto mund të jenë në kontrollin tuaj ndërsa disa të tjera jo.
Faktorët e pakontrollueshëm:
- Mosha
- Historia familjare
- Etnia (amerikanët indigjenë dhe amerikanët meksikanë janë më të rrezikuar)
- Faktorët e kontrollueshëm:
- Mbipesha
- Diabeti i tipit 2
- Sindromi metabolik (obeziteti, kolesteroli i lartë dhe rezistenca e insulinës)
- Sëmundjet yndyrore jo alkoolike të mëlçisë
- Dyslipidemia (niveli i ulët i kolesterolit HDL dhe nivelet e larta të triglicerideve në serum)
- Ushqimi tipik “Perëndimor”
- Zvogëlon aktivitetin fizik
- Siç mund ta shihni, shumë nga ato që shkaktojn gurë në tëmth janë nën kontrollin tonë.
A duhen gurët e tëmthit të operohen patjetër?
Vetëm se keni gurë tëmthi nuk do të thotë se keni nevojë për kirurgji. Nëse ato janë të vogla, dhe nuk ju janë bllokuar kanalet, dhe nuk ju shkaktojnë ndonjë dhimbje apo probleme shëndetësore, atëherë operacioni nuk do të jetë i nevojshëm. Megjithatë, ato duhet të trajtohen, për të shmangur përkeqesimin ose operacionet e mëtejshme.
Ushqime që duhen shmagur pas heqjes së gurit në tëmth
Lista e ushqimeve më poshtë duhet të shmanget deri në një muaj pas operacionit. Edhe nëse shumica e pacientëve duan të kthehen në dietën e tyre të mëparëshme, është e dobishme që ta mbani këtë listë në mendje.
Ushqimet e skuqura shumë
Ushqimet e skuqura, janë një sfidë edhe për ata që kanë një sistem të shëndetshëm dhe plotësisht funksional të aparatit tretës. Pa fshikzën e tëmthit për të ruajtur biliaret për të prishur të gjitha ato yndyrna, ushqimet e skuqura janë jashtë diskutimit. Këtu përfshihen:
- Pulë e skuqur
- Peshk i skuqur
- Tempura
- Petulla
- Patate të skuqura
- Unaza qepësh
Në thelb të gjitha ushqimet e skuqura shumë janë në listën e ushqimeve që nuk duhet ti konsumoni, madje edhe ato që hyjnë në listën e ushqimeve të shëndetshme, si perimet e skuqura . Në vend të kësaj ju do të duhet të kaloni te ushqimet me yndyrë të ulët.
Ushqimet me yndyrë
Çdo ushqim që lë yndyrë në duart tuaja pasi e prekni përmban shumë yndyrë që sistemin juaj i tretjes ta tresë. Kjo vlen për shumicën e ushqimeve të shpejta, si burgerët dhe picat, si dhe proshutat, shumica e djathrave, salcat e rënda dhe dhe shumica e sallamrave.
Vajrat vegjetal
Vajrat vegjetale janë të larta në acide yndyrore Omega-6 dhe nëse do konsumoni shumë nga këto,trupi juaj nuk do të ketë vend për të tretur vajrat e shëndetshëm për ju si Omega-3 për të cilën trupi ka shumë nevojë për të luftuar inflamacionin dhe sëmundjen. Vajrat që duhet të shmangni përfshijnë:
- Vajin e sojës
- Vajin e lulediellit
- Vajin e skuqur
- Vajin e misrit
Gjithashtu mos përdorni përbërës të tillë si spërkatësit me vaj dhe majonezën. Ju duhet të përdorni produkte të bëra nga vajra të tjera, të tilla si vaji i ullirit, vaji i kokosit ose vaji i avokados.
Ushqimet e paketuara
Shumica e ushqimeve që gjenden rëndomë nepër dyqane janë të larta në acide yndyrore omega-6, sepse shumica janë bërë me vajin e sojës. Do ishte mirë të kërkonit ushqime që janë të bëra me vajra bimore ose akoma më mirë përgatitini vet. Në këtë kategori futen:
- Biskotat
- Ëmbëlsirat dhe çokollatat
- Të gjitha llojet e patatinave
Ndërkohë ekzistojnë variante më të shëndetshme të cilat janë të vështira për tu gjetur por edhe të shtrenjta. Kështu që do ishte më mirë ti shmangeni kësaj lloj kategorie dhe ti zvendësonit ato me perimet dhe frutat të cilat janë zgjedhja më e mirë për ju.
Vaktet e mëdha
Këtu përfshihen të gjitha vaktet që ne konsumojmë nëpër darkat familjare gjatë festave si Krishtlindjet, darka e Viti të Ri, Bajrami, Pashët..etj. Vaktet e mëdha dhe të rënda, vënë shumë në tendosje sistemin e tretjes, gjë që shkakton kontraktime më të forta të muskujve të tretjes dhe të zorrëve, të cilat mund të shkaktojnë më shumë dhimbje dhe diarre.
Ju këshillohet që këto vakte ti zëvendësoni me vakte të vogla dhe të lehta ose do ishte mirë që para se të shkonit në një darkë familjare të hanit para ose fatëkeqësisht nese hani këto lloj vaktesh do e kaloni gjithë mbrëmjen në tualet.
Përfundimi
Pas heqjes së fshikëzës së tëmthit nuk do të thotë fundi i ngrënies së ushqimeve të shijshme. Kjo thjesht do të thotë të zvendësohen ushqimet e dëmshme me ato të shëndetshme në mënyrë që juve të mos ju shfaqen komplikacione pas operacionit.
Nëse njihni dikë që është duke iu nënshtruar kirurgjisë për heqjen e fshikëzës së tëmthit, ndajeni këtë artikull me ta në mënyrë që të dinë se çfarë duhet të shmangin dhe të jenë të përgatitur për ndryshimet e jetesës që do j’iu duhet të bëjnë.